وَيْلٌ لِّكُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ - آیه ۱ سوره مبارک همزه، قرآن الکریم

واى بر هر عيب جوى طعنه زن

ویل به معنای تاسف خوردن است و همچنین نام چاه، درب یا طبقه‌ای در جهنم نیز می‌باشد، همز در معنای عیب جویی و طعنه زدن زبانی و لمز نیز به معنای عیب جویی و طعنه زدن غیر زبانی ست.
همانطور که در آیه مذکور مشهود است خداوند عزوجل به مرتکبین به عیب جویی و غیبت وعده عذاب داده و بر این اساس، این دو فعل از گناهان کبیره محسوب می‌شوند. بر مبنای فقه تشیع فردی که مرتکب گناه کبیره شود فاسق است، یعنی آشکارا از اطاعت خداوند جل و علا سرپیچی کرده و طبق آیه ۹۶ سوره مبارک توبه: فَإِنَّ اللَّهَ لَا يَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ، یقیناً خدا از گروه فاسقان راضی نخواهد شد.

آیه فوق در پی مذمت عیب جویان و غیبت کنندگان است که عیوب سایرین را نشر می‌دهند. حفظ حریم افراد و عدم جستجو در احوالات آنها و نفی عیب جویی، مورد تاکید بزرگان دین مبین اسلام بوده و در این باب احادیث فراوانی نقل شده است، شیخ صدوق در ثواب الاعمال و عقاب الاعمال از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چنین نقل می‌کند :
لا تَتَّبِعوا عَوراتِ المُؤمِنينَ ؛ فإنَّهُ مَن تَتَبَّعَ عَوراتِ المُؤمِنينَ تَتَبَّعَ اللّه ُ عَورَتَهُ ، و مَن تَتَبَّعَ اللّه ُ عَورَتَهُ فَضَحَهُ و لَو في جَوفِ بَيتِهِ.
عيبهاى مؤمنان را جستجو نكنيد؛ زيرا هر كه دنبال عيب‌هاى مؤمنان بگردد خداوند عيب‌هاى او را دنبال كند و هر كه خداوند متعال عيوبش را جستجو كند، او را رسوا سازد گر چه درون خانه‌اش باشد.

صائب تبریزی نیز با همین مضمون می‌سراید :
پرده مردم دریدن پرده عیب خودست
عیب خود می‌پوشد از چشم خلایق عیب پوش

محرابی - ۱۱ ربیع الثانی ۱۴۴۲