عَلَّمَ الْقُرْآنَ – آیه ۲ سوره مبارک رحمان، قرآن الکریم
قرآن را آموخت

در آیه ابتدایی سوره مبارک فوق، خداوند می‌فرمایند "الرَّحْمَن" به معنای بخشنده، یعنی خداوند خود را با صفت بخشنده خطاب قرار می‌دهد و در این سوره و خصوصا آیات ابتدایی با رحمانیت با ما مواجه می‌شود. حال سوال پیش می‌آید که الله قرار است چه چیزی به ما عنایت کند که لازم دیده ما با اسم خاص الرَّحْمَن مواجه باشیم؟
" عَلَّمَ الْقُرْآنَ"، خداوند می‌فرماید "قرآن را آموخت" که جمله خبری ست و اشاره دارد به فعلی که فاعل آن الرَّحْمَن است. اما باید اندیشید که مفعول در آیه فوق کیست؟ آیا پیامبر مخاطب قرار داده شده؟ در این صورت باید در انتهای واژه عَلَّمَ حرف "ک" وجود می‌داشت تا مشخص شود مخاطب، شخص رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلّم است. اگر مخاطب را سایر انسان‌ها قرار دهیم نیز باید بعد از واژه عَلَّمَ از "کم" یا الانسان" استفاده می‌شد تا مشخص شود مردم خطاب قرار داده شده‌اند.

برای روشن شدن بیشتر مسیٔله به بررسی آیات بعدی می‌پردازیم. در آیات سوم و چهارم سوره مبارک فوق، خداوند عزوجل می‌فرمایند :
خَلَقَ الْإِنْسَانَ. عَلَّمَهُ الْبَیَانَ.
انسان را آفرید. به او بیان آموخت.

در اینجا نیز شاهدیم که خداوند عزوجل به طور مستقیم اشاره دارد بر امر تعلیم بیان به طور خاص به انسان. اما این قید در تعلیم قرآن به کار نرفته و از این رو می‌توان نتیجه گرفت مفعول در آیه دوم سوره فوق، فراتر از انسان و شاید تمام مخلوقات خداوند هستند.
علی ایحال نکته بسیار مهمی که می‌توان از این آیه برداشت کرد این است که خداوند تنها به نزول قرآن بسنده نکرده بلکه آن را تعلیم نیز داده است و این تعلیم مختص به انسان نبوده و تمام مخلوقات را شامل شده است چه بسا به همین سبب است که آیات متعددی مانند آیه ۴۱ سوره مبارک نور، آیه ۴۴ سوره مبارک إسرا، آیه ۱ سوره مبارک حدید، آیه ۱۳ سوره مبارک رعد، آیه ۷۹ سوره مبارک انبیاء و آیه ۱۸ سوره مبارک حج به تسبیح و حمد گفتن و سجده تمام مخلوقات بر خداوند عزوجل اشاره دارند.
افصح المتکلمین سعدی شیرازی نیز به فصاحت چنین می‌سراید :
هر گل و برگی که هست، یاد خدا می‌کند
بلبل و قمری چه خواند، یاد خداوندگار